2.Nutrizioa. II atala

ARNASKETA
Oxigenoa hartu eta karbono dioxidoa kanpotatzea da
Zelulek oxigenoa behar dute, mantenugaiekin nahasteko eta energia lortzeko (zelula arnasketa)

Arnas aparatua
Arnas bideak: sudur hobiak, faringea, laringea, trakea, bronkioak eta bronkioloak (bertatik sartzen eta ateratzen da airea)

Birikak: Gas trukea gertatzen da bertan, hau da, oxigenoa hartu eta karbonoa dioxidoa atera)à kutxa toraxikoaz babestuta daudeà Bularezurra, saihets hezurrak eta bizkarrezurraren zati batengatik.

Arnasa sudur hobietatik sartzen da eta faringetik, laringetik, trakeatik eta bronkioetatik biriketara iristen da, eta albeolotan gas trukaketa gertatzen da

Arnasketa higidurak

Arnasa hartzeaà Kutxa toraxikoa eta birikak zabaltzen diraà Arnasa sudur hobietatik sartzen da eta birikak bete.
Arnasa botatzeaà Kutxa toraxikoa uzkurtzen da eta birikak hustuà Airea kanporatzen da.
Parte hartzen duten giharrakà Diafragma eta saihetsarteko giharrak.

Gas trukea

Birika albeolotan gertatzen daà Paretak mehe-meheak dituzte eta kapilar ugariekinà Oxigenoa oso erraz pasatzen da airera eta karbono dioxidoa airera.

IRAIZKETA

Iraizketa prozesua

Nutrizioan hondar subtantziak sortzen diraà Iraitz aparatuari esker kanporatzen ditugu.
Iraizketa ez da gorozkiak kanporatzeaà Gorozkiak ez baoitira odolera pasa.

Iraitz aparatua

Giltzurrunakà Babarrun formakoak
Gernu maskuriaà Gernua pilatzen da kanporatu baino lehen
Ureterrakà Bi hodi dira eta giltzurrunak eta gernu maskuria lotzen dute.
Gernu bideaà Gernua kanporatzen da gernu maskuritik.

Odol guztia giltzurrunetatik pasatzen daà Iragazki modukoak dira hauekà Hondarrak kentzen dizkiote odolari eta giltzurrunetan gernua sortzen da.

Izerdia eta izerdi guruinak

Izerdi guruinetan sortzen da eta poroetatik kanporatzen da
Izerdia= ura+ hondarrak+ gatz mineralak

ZIRKULAZIOA

Odola

Gorputzean zehar zelula guztietara iristen daà Mantenugaiak+ oxigenoa+ karbono dioxidoa+ hondar substantziak garraiatzen ditu.

Plasma (Likidoa)+ odol zelulaz osatuta
Zelulak
Globulu gorriakà Ugarienakà Oxigenoa garraiatzen du.
Globulu txuriakà Gaixotasunengatik babesten gaitu.
Plaketakà Zelula zatiak dira odol hodiak ixten dituztenak (zaurien gatzapena)

Odol hodiak

Tutu modukoak diraà Odola zelula guztietara eramaten dute.
Motak:
Arteriakà Pareta lodienak dituzte
Bihotzetik ateratzen den odola eramaten dute.
Gero eta arteria meheagoetan banatzen dira.

Zainakà Odola bihotzera eramaten dute
Bihotzetik zenbat eta gertuago Orduña eta pareta zabalagoak

Kapilarrakà Meheenak dira
Arteriak eta zainak lotzen dituzte
Organoen barruan odola hodi horietan ibiltzen da

Bihotza
Pareta gihartsuko organoa da, kutxa toraxikoaren barruan dago, biriken artean hauen ezkerraldean.
Odola bultzatzen du gorputz osoan zehar.
Bitan banatuta dago, trenkadaz banatuta.
Zati bakoitzak bi barrunbe ditu:
Aurikulaà Zainak iristen dira bertara
Bentrikulaà Arteriak hemendik ateratzen dira.

· Balbula baten bidez, odola aurikuluetatik bentrikuletara pasatzen da.
· Denbora guztian, gelditu gabe odola bultzatzen du.

Odolaren zirkulazioa

Definizioaà odolak odol hodien bidez gorputzean zehar egiten duen ibilbidea da.
Bihotzaren taupadei esker gertatzen da.
Taupadak bi fase:
Sistoleaà Uzkurdura faseaà Odola kanporatzen da arterien bidez
Diastoleaà Erlaxazio faseaà Odola sartzen da zainen bidez.

· Bi ibilbide:
Zirkulazio orokorra
Biriketako zirkulazioa

Biriketako zirkulazioa

Odolak biriketara iristeko egiten duen ibilbidea da
Odolak oxigenoa hartu eta Karbono dioxidoa kanporatzen du.
Pausuak:
Odola bihotzeko eskuineko aurikulatik eskuineko bentrikulara
Eskuineko bentrikula uzkurtzen da eta birika arterietan zehar bultzatzen du odola
Odola arterietan zehar eta kapilarretan banatzen da.
Odola birika albeoloetako kapilarretan gas trukea gertatzen daà Oxigenoa hartu eta karbono dioxidoa kanporatu.
Odola kapilarretatik zainetara doaà Zainak elkartu eta zain lodiagoa egiten dira (birika zainak)à Ezkerreko aurikulura eramaten dute odola.

Zirkulazio orokorra

Odola gorputzeko beste tokietara
Odolak oxigenoa darama, baina arnasketa zelularra egiterakoan karbono dioxidoa.
Pausuak:
Oxigenoa duen odoa ezkerreko aurikulatik ezkerreko bentrikulura
Ezkerreko bentrikula uzkurtuà Odola bihotzetik atera (arteriatik)
Odola kapilarretara iritis
Odola oxigenoa eta mantenugaiak utzi eta karbono dioxidoa eta hondarrak hartu.
Heste meharrean mantenugaiak xurgatzen dira eta giltzurrunetak hondarrak iragazi.