Harreman funtzioa. Laburpena

Harreman- funtzioa
1. Harreman funtzioa

1.1 Nola egiten dugu harreman funtzioa?
· Kanpoko ingururnean gertatzen diren aldaketei erantzuten dioegu.
· Zentzumen organoei esker informazioa jasoà Garunak informazioa jaso, interpretatu eta nola jokatu erabakià Lokomozio aparatuak (giharrak eta hezurrak) garunak esandakoari erantzun.

1.2 Zentzumen organoak
· Zentzumen organoak zelula berezi batzuen bidez hautematen dute informazioa, zelula errezpetoreen bidez.
· Nerbioen bidez ( ikusmen nerbioak, entzumen nerbioak, dastamen nerbioak, usaimen nerbioak eta larruazalean dauden nerbioak) bidaltzen dute informazioa garunera.

1.3 Lokomozio aparatua
· Giharrez eta hezurrez osatuta dago.
· Hezurren muturrak kartilagoz osatuta daude.
· Hezurrak artikulazioetan lotzen dira lotailuen bidez.
· Giharrak tendoien bidez lotuta daude hezurrei.
<![endif]>

2. Nerbio sistema
2.1 Nolakoa da nerbio sistema
· Nerbio ehunez osatuta dagoà Neurona zelulaz osatuta (mezuak jaso eta bidaltzen dute)
· Bi zatitan banatuta dagoà Nerbio sistema zentrala eta nerbio sistema periferikoa.



.2 Neuronak

· Hiru zati dituzte:
o Gorputza: Nukleoa eta organuluak daude bertan.
o Dentritak: Hauen bidez informazioa jasotzen dute.
o Axoiak: Informazioa bildatzen die beste neuronei eta aginduak bidaltzen dizkie beste organoei. Axoien multzoaà Nerbioa

2.3. Nerbio sistema zentrala
· Bi zati ditu:
o Entzefaloaà Kontrolgune nagusia da.
§ Garuna: Borondatezko ekintzak kontrolatu eta oroitzapenak gordetzen ditu.
§ Zerebeloa: Mugimenduak koordinatzen ditu eta orekari eusten dio.
§ Bizkarrezur erreboila: Organoen jarduerak kontrolatzen ditu.
o Bizkarrezur muina: Entzefalotik bizkarraren amaieraraino doa.

2.4 Nerbio sistema periferikoa
· Nerbioz osatuta dagoà Zentzumen organoen informazioa nerbio sistema zentralera eramaten duteà Eta handik organoetara.
· Bi motatako nerbioak daude:
o Sentimen nerbioakà Zentzumen organoetatik nerbio sistemara eramaten dute informazioa.
o Nerbio motorrakà Nerbio sistema zentraletik giharretara eta beste organoetara eramaten dituzte aginduak.

1. Nerbio sistema eta mugimenduak

3.1 Borondatezko mugimenduak

· Nahita egiten dituguà Garunak agindua ematen du eta nerbioen bidez agindua giharretara iristen da.
· Kontuta hartzen diren gauzak:
o Zentzumen organoetatik hartutako informazioa
o Oroitzapenak
o Gustuak
o ...



3.2 Mugimendu erreflexuak
· Automakikoki gertatzen dira, agindurik eman gabeà Arriskuetatik babesten gaituzte.
· Askotan ez du garunak esku hartzenà Bizkarrezur muinak jasotzen du agindua.
· Pausuak:
o Zentzumen organoak estimulua jasotzen du eta informazioa edo garunera edo bizkarrezur muinera bildatzen du.
o Garunak edota bizkarrezur muinak informazioa jaso eta agindua ematen du.
o Agindua nerbio motor baten bidez giharretara joaten da.

3.3 Lokomozio aparatuaren funtzionamendua

· Gorputza honi esker mugitzen daà Giharrek eta hezurrek esku hartzen dute.
· Giharrek garunak edota bizkarrezur muinak bidalitako aginduak jasotzen dituzte (nerbio motorren bidez)
· Hezur- sistemako artikulazio mugikorren bidez mugitzen dira gorputz atalakà Normalean gihar antagonistak izaten dira.

2. Barne koordinazioa

· Barruan dugun guztiak parte hartzen du.
· Ondo funtzionatzeko koordinazioa ezinbestekoa daà Nerbio sistemak kontrolatzen du. (Koordinazioa eta lehen esan bezala mugimenduak zuzendu)
· Barne koordinaziorako hauek parte hartzen dute:
o Ez borondatezko giharrak
o Sistema endokrinoa.

4.1 Ez borondatezko giharrak
· Gorputzeko organo askotren zatiak dira.
· Guk konturatu gabe funtzionatzen dute.
· Ez borondatezko giharrak:
o Bihotz giharrakà Uzkurtu eta erlaxatzen dira
o Digestio aparatu giharrakà Mugimenduen bidez, elikagaiak garraiatzen ditu.

4.2 Sistema endokrinoa

· Organo multzo batez osatutaà Guruin endokrinozà Hormonak sortzen dituzte, gero odolera isuritzen direnak.
· Hormonak mezulariak diraà Aginduak helarazten dituztenak.
· Nerbio sistema baino azkarrago lan egiten duà Hainbat órgano funtzionarazi ditzake.
· Hazkundea eta ugalketa kontrolatzen ditu.

4.3 Guruin endokrinoak

· Hipofisiaà Garunean dagoà Beste guruin endokrino batzuk zuzentzen dituà Hazkundearen hormona sortzen du.
· Tiroideaà Tiroxina hormona sortzen duà Behar bezala erabiltzen ditugu mantenugaiak honi esker.
· Pankreaà Intsulina sortzen duà Odolaren azukre kantitatea kontrolatzen du.
· Obulutegiak eta barrabilakà Sexu hormonak sortzen dituzteà Horien bidez emakumeen eta gizonen arteko ezberdintasunak sortzen dira.